ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η ελληνική πολιτεία διαθέτει στα χαρτιά και σχέδιο αντιμετώπισης των πυρκαγιών και σχέδιο εκκένωσης περιοχών από τους πολίτες, όταν τα φυσικά φαινόμενα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα διαθέσιμα μέσα. Το inside story παρουσιάζει την αλυσίδα των δράσεων, τις αρμοδιότητες και τις ενδεχόμενες ευθύνες των εμπλεκομένων στο συμβάν της Ανατολικής Αττικής που κατέληξε σε Εθνική Τραγωδία, την Δευτέρα και 23 και 24 Ιουλίου 2018.
[SAVVAS KARMANIOLAS / AFP]
Το ελληνικό κράτος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι έτσι οργανωμένο στην θεωρία (δηλαδή υπάρχει σχέδιο), και εν μέρει στην πράξη (υπάρχουν οι αρμόδιες υπηρεσίες, οι οικονομικοί πόροι και τα μέσα υλικά και άυλα), ώστε να προλαμβάνει φυσικές καταστροφές ή εάν αυτό δεν είναι εφικτό να τις αντιμετωπίζει με τις μικρότερες δυνατές απώλειες, πρώτα σε ανθρώπινες ζωές και μετά σε υλικές ζημιές.
Όμως, όταν το φαινόμενο το φυσικό ή άλλο είναι σε εξέλιξη τότε ο συντονισμός αποτελεί ένα μέρος του συνόλου των ενεργειών, που εφαρμόζεται όσο είναι στις ικανότητες των υπευθύνων. Κι επειδή εφαρμόζεται στο περίπου, αρκετές φορές ο απολογισμός από τις φυσικές καταστροφές είναι τραγικός. Στην περίπτωση των πυρκαγιών στις παραθεριστικές αλλά και περιοχές κύριας κατοικίας της Ανατολικής Αττικής, δηλαδή στο Νέο Βουτζά, στο Μάτι και την Νέα Μάκρη, έχουμε μια τέτοια τραγωδία με τουλάχιστον 81 νεκρούς Εθνική τραγωδία: Στους 81 οι νεκροί | Το Βήμα.
Προς το παρόν δεν έχουμε καμία απόλυση για λόγους ανεπάρκειας, ενέργεια που είναι δικαίωμα του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα. Επίσης, δεν έχουμε ακόμα καμία παραίτηση για λόγους ευθιξίας, αφού φαίνεται πως ουδείς από τους πολιτικούς ή τους άλλους αρμόδιους δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να παραιτηθεί μετά από αυτή την τραγωδία.
Ας δούμε όμως το σχέδιο που η πολιτεία έχει για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών και την αλυσίδα των υπεύθυνων υπουργών και αρμόδιων φορέων.
Σχέδιο πολιτικής προστασίας με ένα μήνα καθυστέρηση
Στις 25 Μαΐου 2018 η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, που ασχολείται με την πρόληψη και τη αντιμετώπιση καταστροφών, έστειλε στους αρμόδιους παραλήπτες το ετήσιο «Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιώνΣχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών». Το σχέδιο αυτό εκπονείται κάθε χρόνο στο πλαίσιο εφαρμογής του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας «ΞενοκράτηςΦΕΚ 423 Β' 10-4-2003» (ΥΑ 1299/7-4-2003) και του Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών Εξαιτίας Δασικών Πυρκαγιών. Λεπτομέρεια με σημασία: Η αντιπυρική περίοδος στη χώρα μας ορίζεται από 1ης Μαΐου μέχρι 31η Οκτωβρίου σύμφωνα με το άρθρο 1 της ΚΥΑ 12030Φ.109.1/1999, αλλά η σχετική εγκύκλιος με το σχέδιο εστάλη στις 25 Μαΐου, δηλαδή σχεδόν έναν μήνα μετά την έναρξη της περιόδου.
Στο σχέδιο αυτό περιγράφονται στην θεωρία σχεδόν τα πάντα για τις πυρκαγιές. Από την πρόληψη και τα μέσα μέχρι την καταστολή: Πώς μπορούν να προκληθούν οι πυρκαγιές (από φυσικά αίτια ή ανθρώπινες δραστηριότητες), τις ιδιαίτερα επικίνδυνες περιοχές της χώρας για την εκδήλωσή τους (σε δάση και δασικές εκτάσεις που είναι περιοχές με υψόμετρο 0-600 μ. και οι οποίες θεωρούνται ζώνες σημείων έναρξης των περισσότερων δασικών πυρκαγιών), μέχρι και το πώς θα γίνει ο συντονισμός των φορέων, οι αρμοδιότητές τους, αλλά και ο τρόπος που θα διαχειριστούν την κατάσταση κρατικές και ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν μαζικά υπηρεσίες στους πολίτες, χρησιμοποιώντας ιδιωτικές ή κρατικές υποδομές (εταιρείες μεταφορών, νερού, τηλεπικοινωνιών, ενέργειας κ.λπ.). Επίσης υπάρχει σχέδιο προληπτικής απομάκρυνσης πολιτών και παιδιών-κατασκηνωτών.
Οι ιδιαίτερα επικίνδυνες περιοχές της χώρας για την εκδήλωση πυρκαγιών σε δάση και δασικές εκτάσεις σύμφωνα με το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών
Ενδεικτικά προβλέπονται τα εξής ως προς την πρόληψη:
Έργα αντιπυρικής προστασίας δασών και δασικών εκτάσεων
Έλεγχος της κατάστασης και καλής λειτουργίας των πυροσβεστικών υδροστομίων
Προληπτικοί καθαρισμοί βλάστησης για τη μείωση του κινδύνου και κατά μήκος του οδικού δικτύου
Μέτρα για την αποφυγή πρόκλησης πυρκαγιάς από τη λειτουργία χώρων ανεξέλεγκτης εναπόθεσης αστικών απορριμμάτων
Μέτρα για την αποφυγή εκδήλωσης πυρκαγιάς από την εκτέλεση γεωργικών και άλλων εργασιών περιορισμένης έκτασης στην ύπαιθρο
Λήψη μέτρων προστασίας παιδικών εξοχών-κατασκηνώσεων
Έκδοση χάρτη πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς
Θεματικοί χάρτες διοικητικών ορίων ΟΤΑ, πυροσβεστικών και δασικών υπηρεσιών
Ενημέρωση κοινού για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας από τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών
Προληπτική απαγόρευση κυκλοφορίας
Επίσης προβλέπονται δράσεις αυξημένης ετοιμότητας ελέγχου και καταστολής, όταν το φαινόμενο είναι σε εξέλιξη, που φθάνει μέχρι την απομάκρυνση των κατοίκων.
Πώς κατανέμονται οι αρμοδιότητες
1. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠΓενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας), είναι ο φορέας της Κεντρικής Διοίκησης που έχει αποστολή τον συντονισμό των φορέων που εμπλέκονται σε όλο το φάσμα της διαχείρισης κινδύνων από την εκδήλωση των καταστροφών. Δηλαδή συντονίζει υπουργεία και φορείς. Η ΓΓΠΠ συντονίζει το Πυροσβεστικό Σώμα και γι’ αυτό το Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας (ΚΕΠΠΚέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας | Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας) είναι στον ίδιο χώρο μαζί με το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής (ΕΣΚΕ). Από τον Οκτώβριο του 2015, Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας είναι ο κ. Γιάννης Καπάκης.Το βιογραφικό του κ. Καπάκη Ο κ. Καπάκης υπηρέτησε στο Πυροσβεστικό Σώμα από το οποίο αφυπηρέτησε το 2013 με το βαθμό του Αρχιπυράρχου ε.α. Εκτός από τα επαγγελματικά προσόντα ο κ. Καπάκης έχει πολιτική δράση. Είναι μέλος της Κίνησης Ιδεών και Δράσης ΠΡΑΤΤΩΠράττω | Κίνηση Ιδεών & Δράσης (με πρόεδρο τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά) ενώ τον Μάρτιο του 2014 ίδρυσε τη Δημοτική Κίνηση «Άνδρος της Ζωής μας»Η Άνδρος της Ζωής μας και σήμερα είναι Δημοτικός Σύμβουλος και επικεφαλής της ελάσσονος αντιπολίτευσης του Δήμου Άνδρου.
2. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας υπάγεται στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Δηλαδή πολιτικός προϊστάμενος του κ. Καπάκη είναι ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Τόσκας. Ο κ. Τόσκας έχει την ευθύνη για το εάν ο κ. Καλπάκης και η υπηρεσία του κάνουν καλά τη δουλειά τους. Επιπλέον, ο κ. Τόσκας έχει άμεση αρμοδιότητα στην κινητοποίηση και συντονισμό της Ελληνικής Αστυνομίας.
3. Υπεράνω όλων είναι ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης. Ο κ. Σκουρλέτης είναι υπεύθυνος εάν δεν κάνει σωστά τη δουλειά του ο κ. Τόσκας και ο κ. Καπάκης και οι υπηρεσίες τους (παλαιότερα η ΓΓΠΠ υπαγόταν απευθείας στο υπουργείο Εσωτερικών).
Ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης
4. Οι Περιφερειάρχες ή οι αρμόδιοι Αντιπεριφερειάρχες όταν ενημερωθούν για την εκδήλωση της δασικής πυρκαγιάς από τις αρμόδιες Δ/νσεις Πολιτικής Προστασίας (κάθε περιφέρεια έχει το δικό της τμήμα πολιτικής προστασίας) και αναλόγως της εξέλιξης της πυρκαγιάς δρομολογούν δράσεις για την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος για τον έλεγχο και την καταστολή της και για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση/βραχεία διαχείριση των συνεπειών, σε συνεργασία με τον αρμόδιο δήμαρχο, στα διοικητικά όρια του οποίου ή των οποίων εξελίσσεται η πυρκαγιά.
Ειδικότερα, οι Περιφερειάρχες ή οι αρμόδιοι Αντιπεριφερειάρχες κινητοποιούν το επιχειρησιακά εμπλεκόμενο δυναμικό και τα μέσα πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας, προκειμένου να δρομολογήσουν δράσεις που συνδέονται με την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των επιπτώσεών τους. Συγκεκριμένα:
Την περαιτέρω συλλογή πληροφοριών σχετικά με την επικρατούσα κατάσταση και τις επηρεαζόμενες περιοχές εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας σε επικοινωνία με τις κατά τόπους υπηρεσίες της ΕΛΑΣ, του Πυροσβεστικού Σώματος και ΕΚΑΒ
Τη δρομολόγηση δράσεων για την υποστήριξη του έργου της καταστολής από το Πυροσβεστικό Σώμα με την διάθεση υδροφόρων, μηχανημάτων κ.λπ.
Την ενεργοποίηση, εφόσον συντρέχουν λόγοι, των μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς για την εξασφάλιση επιπλέον πόρων για την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος για τον έλεγχο και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών, καθώς και για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών
την υποβολή αιτήματος συνδρομής στο Κέντρο Επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας/ΕΣΚΕ με υλικά και μέσα προς ενίσχυση του έργου της Περιφέρειας στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και διαχείριση των συνεπειών λόγω δασικών πυρκαγιών όταν η συνδρομή αφορά κυρίως φορείς της κεντρικής διοίκησης (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Υπουργείο Υγείας, κ.λπ.)
Τη λήψη απόφασης για την οργανωμένη-προληπτική απομάκρυνση κατοίκων, όταν η καταστροφή έχει επηρεάσει πάνω από ένα Δήμο (άρθρο 108 του Ν.4249/2014), κατόπιν σχετικής εισήγησης από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου
Τη σύγκληση των Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων, εφόσον κρίνεται αναγκαίο για την υποβοήθηση του έργου των αρμόδιων Αντιπεριφερειαρχών
Την ενημέρωση κοινού για δράσεις πολιτικής προστασίας που δρομολογούνται από την Περιφέρεια για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση/βραχεία διαχείριση των συνεπειών, καθώς και για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας
Την ενημέρωση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας για τις δράσεις πολιτικής προστασίας που δρομολογούνται από την Περιφέρεια για την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος για τον έλεγχο και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών, καθώς και για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και τη διαχείριση των συνεπειών λόγω δασικών πυρκαγιών
Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου
Η περιφέρεια που δέχτηκε την φονική πυρκαγιά και έπεσε το βάρος της αντιμετώπισής της είναι η Περιφέρεια Αττικής. Επικεφαλής είναι η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου Βιογραφικό Περιφερειάρχη Αττικής. Αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής, δηλαδή στην περιοχή που εκδηλώθηκε η φωτιά, είναι ο Πέτρος Φιλίππου. Επίσης, η φωτιά ξεκίνησε από την Πεντέλη, δηλαδή στα όρια της αρμοδιότητάς του αντιπεριφερειάρχη Βόρειου Τομέα, Γιώργου Καραμέρου.Βιογραφικό Αντιπεριφερειάρχη Βορείου Τομέα Αθηνών
5. Οι δήμαρχοι μετά την εκδήλωση δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή ευθύνης τους, κινητοποιούν το επιχειρησιακά εμπλεκόμενο δυναμικό και τα μέσα πολιτικής προστασίας του δήμου και είναι σε συνεργασία με την Περιφέρεια. Δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου είναι ο Βαγγέλης Μπουρνούς
Ο Βαγγέλης Μπουρνούς, ο οποίος κατήγγειλε ότι δεν υπήρχε απόφαση εκκένωσης της περιοχής από την περιφέρεια. Δήμαρχος της διπλανής περιοχής του Μαραθώνα, που συμπεριλαμβάνει την περιοχή του Ματιού, του Ν. Βουτζά, και της Νέας Μάκρης, είναι ο γνωστός στο ευρύ κοινό Ηλίας Ψηνάκης
Ο Ηλίας Ψηνάκης. Ο Ψηνάκης ήταν απών από την Εθνική Τραγωδία. Όταν εμφανίστηκε στις κάμερες αντί να πει πώς αντιμετώπισε την πυρκαγιά δήλωσε ότι κάηκε το σπίτι του.
6. Οι κατά τόπους Λιμενικές Αρχές, μετά την ενημέρωσή τους από την Πυροσβεστική για την εκδήλωση δασικής πυρκαγιάς, υλοποιούν μέτρα ασφάλειας ναυσιπλοΐας ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής, σε περιπτώσεις υδροληψίας από πυροσβεστικά αεροσκάφη και θέτουν σε ετοιμότητα τα πλωτά μέσα του Λιμενικού Σώματος για παροχή βοήθειας στα αεροσκάφη εφόσον απαιτηθεί. Επίσης, κατόπιν σχετικού αιτήματος, διευκολύνουν την από θαλάσσης μεταφορά με πλωτά μέσα του ΛΣ προσωπικού και μέσων επιχειρησιακά εμπλεκομένων φορέων στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και διαχείρισης των συνεπειών (ΕΛΑΣ, ΠΣ, ΕΚΑΒ, κ.λπ.) λόγω δασικών πυρκαγιών, καθώς και υλικών και μέσων για την περίθαλψη πληγέντων, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Επίσης, το Λιμενικό Σώμα υποστηρίζει με πλωτά μέσα που διαθέτει, εφόσον συντρέχουν λόγοι, τις επιχειρήσεις διάσωσης που διενεργούνται από το Πυροσβεστικό Σώμα ή δράσεις οργανωμένης/προληπτικής απομάκρυνσης πολιτών, όταν το μέτρο αυτό αποφασιστεί. Το Λιμενικό Σώμα είναι στην αρμοδιότητα του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Παναγιώτη Κουρουμπλή.
7. Το υπουργείο Υγείας υποστηρίζει με την κινητοποίηση του ΕΚΑΒ και των νοσοκομείων για την αντιμετώπιση των όποιων περιστατικών. Το ΕΚΑΒ και τα νοσοκομεία είναι στην αρμοδιότητα του αναπληρωμή υπουργού Υγείας, Παύλου Πολάκη.
8. Το υπουργείο Μεταφορών υποστηρίζει με την κινητοποίηση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Ο υπουργός Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης ανακοίνωσε αργά το βράδυ της 23ης Ιουλίου ότι είναι σε ετοιμότητα τα μέσα μεταφοράς για να παραλάβουν τους κατοίκους που θέλουν να μετακινηθούν.
Προβλέπεται εκκένωση περιοχής/απομάκρυνση πολιτών
Μεταξύ των δράσεων, που απαιτούνται για την προστασία της ζωής και της υγείας των πολιτών, είναι και η οργανωμένη απομάκρυνσή τους από την περιοχή που τεκμηριωμένα εκτιμάται ότι απειλείται από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή. Στο πλαίσιο αυτό εκδόθηκε το άρθρο 18 του Ν.3613/2007 Ο νόμος 3613/2007 | ΦΕΚ Α’ 263 - 23.11.2007προκειμένου να υπάρξει θεσμοθετημένη διαδικασία στη λήψη της απόφασης που συνδέεται με την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή. Σε εφαρμογή του άρθρου 18 του Ν. 3613/2007 και ειδικότερα για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξαιτίας δασικών πυρκαγιών, η Δ/νση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε το 2008 και το 2011 κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών. Οι ανωτέρω οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο Παράρτημα ΣΤ’ (Προσθήκη ΣΤ2’) του Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών εξαιτίας Δασικών Πυρκαγιών.
Το 2014 κρίθηκε αναγκαία η αναθεώρηση του άρθρου 18 του Ν.3613/2007 βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών που είχε εκδώσει η ΓΓΠΠ το 2011. Οι οδηγίες αυτές ήδη είχαν ενσωματώσει τις αλλαγές που είχαν επέλθει στις νέες διοικητικές δομές της χώρας από την εφαρμογή του Ν.3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης). Οι αλλαγές ενσωματώνονται στο άρθρο 108 του νόμου 4249/2014Ο νόμος 4249/2014 | ΦΕΚ Α’ 73 - 24.03.2014 (Αναδιοργάνωση Ελληνικής Αστυνομίας, Πυροσβεστικού Σώματος, Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας κλπ.) Οι νέες οδηγίες περιλαμβάνονται στην εγκύκλιο της 6ης Μαΐου 2015Κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών με θέμα «Κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών».
Ποιος παίρνει την απόφαση
Οταν η καταστροφή επηρεάζει ένα δήμο η απόφαση λαμβάνεται από τον Δήμαρχο, όταν επηρεάζει δύο δήμους από τον Περιφερειάρχη ή τον Αντιπεριφρειάρχη και όταν αφορά ιδιαίτερης έντασης καταστροφές από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας
Η λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους Δημάρχων, οι οποίοι έχουν το συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο.
- Όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα Δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο Περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο Αντιπεριφερειάρχη.
- Στις άλλες περιπτώσεις ιδιαίτερης έντασης (του άρθρου 2 παρ. 3 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 παρ. 1 περιπτώσεις β’, γ’ και δ' του ν. 3013/2002Ο νόμος 3013/2002 | ΦΕΚ Α’ 102 - 01.05.2002), η απόφαση λαμβάνεται από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας ή από τον Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατόπιν σχετικής εξουσιοδότησης, και εκτελείται από τους αρμόδιους Περιφερειάρχες και Δημάρχους.
- Η λήψη της απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής, δηλαδή στους ανθρώπους του Πυροσβεστικού Σώματος.
Πότε δεν έχει εφαρμογή
Η προληπτική απομάκρυνση πολιτών/εκκένωση κατασκηνώσεων δεν έχει εφαρμογή όταν η ασφάλεια και η κατάσταση της υγείας των ατόμων που ευρίσκονται εντός υποδομών ή εγκαταστάσεων φορέων, τελεί υπό την εποπτεία ή διέπεται από ειδικότερες νομοθεσίες (Νοσηλευτικά Ιδρύματα, Παιδικές Εξοχές-Κατασκηνώσεις, Ιερές Μονές, αρχαιολογικοί χώροι, ξενοδοχειακές μονάδες, εγκαταστάσεις Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφάλειας, κ.λπ.). Στην περίπτωση αυτή, η λήψη της απόφασης αποτελεί αρμοδιότητα των υπευθύνων λειτουργίας τους και λαμβάνεται μετά από σχετική ενημέρωση των αρμοδίων οργάνων του Πυροσβεστικού Σώματος σε τοπικό επίπεδο για την αναμενόμενη πορεία εξέλιξης του καταστροφικού φαινομένου και σύμφωνα με τα σχέδια πυροπροστασίας και εκκένωσής τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Μέχρι ξενόγλωσσες ανακοινώσεις προβλέπει η νομοθεσία
Τελικά η σχετική νομοθεσία προβλέπει λεπτομέρειες, μέχρι σε περιοχές που υπάρχει παρουσία αλλοδαπών πολιτών (τουριστικά θέρετρα, κ.λπ.), θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα από το Δήμαρχο ξενόγλωσσης ανακοίνωσης για την ενημέρωσή τους σχετικά με τη λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση και τις ασφαλείς διαδρομές που μπορούν να ακολουθήσουν όσοι θέλουν να απομακρυνθούν με ίδια μέσα.
«Γιατί δεν δόθηκε ποτέ εντολή εκκένωσης;»
Ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών του Πολυτεχνείου Κρήτης και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Κώστας Συνολάκης, μιλώντας στο inside story για το τι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά είναι κατηγορηματικός. «Το πού θα αποδοθούν οι ευθύνες είναι πολιτικό θέμα, το βασικό πράγμα όμως είναι ένα», λέει. «Σκεφτείτε πως αν δεν υπήρχε το Μάτι, αυτή την στιγμή δεν θα μιλούσαμε για αυτή την πυρκαγιά. Είχε ένταση, αλλά δεν ήταν τόσο μεγάλη, και η πυροσβεστική κατάφερε να την αντιμετωπίσει». Την άποψη αυτή υποστηρίζει και ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο, Ευθύμης Λέκκας, που υπογραμμίζει Ευθύμης Λέκκας: Γιατί θρηνούμε τόσους ανθρώπους ενώ η φωτιά είναι 100 φορές μικρότερη από εκείνη της Ηλείας; | Πρώτο Θέμα πως η φωτιά που στοίχισε τη ζωή τουλάχιστον 80 ανθρώπων ήταν 100 φορές μικρότερη από την καταστροφική πυρκαγιά της Ηλείας.
«Θα έπρεπε να έχει γίνει έγκαιρη εκκένωση, αλλά από ό,τι καταλαβαίνω εντολή εκκένωσης δεν δόθηκε ποτέ»
«Αυτό που την έκανε καταστροφική, όμως, είναι πως αφορούσε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή, με αυθαίρετες κατασκευές και δύσκολους δρόμους, και γι’ αυτό ήταν τελείως υψηλού κινδύνου. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο θα έπρεπε να έχει γίνει έγκαιρη εκκένωση, αλλά από ό,τι καταλαβαίνω εντολή εκκένωσης δεν δόθηκε ποτέ», συμπληρώνει ο κ. Συνολάκης. Στα πρώτα στάδια της πυρκαγιάς, είχαν γίνει αναφορές σε διαφορετικά μοντέλα εκκένωσης της περιοχής, ο κ. Συνολάκης ωστόσο εξηγεί πως όλος αυτός ο διάλογος δεν είχε καμία χρησιμότητα.
[VALERIE GACHE / AFP]
«Έχουμε έναν αέρα που πηγαίνει από τα δυτικά προς τα ανατολικά, και την φωτιά να ξεκινάει από μια εστία στην Καλλιτεχνούπολη γύρω στις 17:00. Δηλαδή, τι χρειάζεται για να καταλάβει κανείς ότι κινδυνεύει το Μάτι και να πραγματοποιήσει μια εκκένωση; Σύμφωνα με τη νομοθεσία, την πολιτική εντολή δίνουν ο περιφερειάρχης ή ο γραμματέας πολιτικής προστασίας. Αυτό γίνεται με το να βγει κανείς στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο και να πει “Ξέρετε αποφασίσαμε ότι πρέπει να κάνετε εκκένωση τώρα γιατί αλλιώς θα καείτε”. Έτσι γίνονται αυτά τα πράγματα ή με ένα αντίστοιχο SMS προς όλους. Έτσι προστατεύονται οι άνθρωποι», κάτι που όμως δεν συνέβη ποτέ.
Ως συνέπεια, οι περισσότεροι που κατάφεραν να σωθούν ήταν ντόπιοι που γνώριζαν τα τερτίπια της περιοχής. «Αυτοί ήταν που μπόρεσαν να διαφύγουν από άλλες οδούς, όταν έκλεισε η Μαραθώνος και άλλοι δρόμοι. Αλλά ήταν τελείως ad hoc, όπως λένε οι Αγγλοσάξωνες: ο καθένας έφευγε όποτε έκρινε. Άλλος επειδή μύρισε κάτι, άλλος επειδή είδε κάτι μακριά, κάποιος επειδή του τηλεφώνησαν. Υπήρχε πλήρης έλλειψη σχεδιασμού και οι ευθύνες είναι τεράστιες».
Ένα διαφορετικό παράδειγμα αντιμετώπισης της πυρκαγιάς
Ένα παράδειγμα αντιμετώπισης τέτοιων κρίσεων, σε πλήρη αντίθεση με την συνολική εικόνα της ημέρας, αποτελεί ο συντονισμός του δήμου Αθηναίων για την εκκένωση των κατασκηνώσεων του Άγιου Ανδρέα. «Είχαμε πραγματοποιήσει έντονο καθαρισμό της κατασκήνωσης, άσκηση πυρόσβεσης και ενδοϋπηρεσιακή δοκιμή για τον συντονισμό σε σχέση με τα πυροσβεστικά μέσα, και μια συντονισμένη αυτοψία στον χώρο για να αντιμετωπίσουμε πιθανές ελλείψεις ή προβλήματα», εξηγεί στο inside story ο αντιδήμαρχος Δημοτικής Αστυνομίας, Ανδρέας Βαρελάς, προσθέτοντας ότι «ο δήμος διαθέτει το δικό του κέντρο για την κάλυψη της πολιτικής προστασίας, με την συμμετοχή των αρμόδιων αντιδημάρχων».
Οι γονείς παραλαμβάνουν τα παιδιά τους από την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων μετά την άψογη εκκένωση των κατασκηνώσεων του Αγίου Ανδρέα.
Σε πρώτη φάση, η εντολή που δόθηκε δεν αφορούσε την εκκένωση της κατασκήνωσης, αλλά την μεταφορά των παιδιών στην παραλία του Αγίου Ανδρέα, που έχει επάρκεια σε χώρο και βρίσκεται μακριά από δέντρα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα. Στη συνέχεια, τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο μεταφοράς στην Τεχνόπολη των 621 παιδιών, στους οποίους προστέθηκαν 56 πρόσκοποι που ξέμειναν στην περιοχή. Στην Τεχνόπολη έφτασαν και οι υπηρεσίες που θα μπορούσαν να συνδράμουν τα παιδιά κατά την άφιξή τους (π.χ. κοινωνικοί λειτουργοί), με την πραγματοποίηση ανακλήσεων αδειών όπου χρειαζόταν, ενώ για να πάρουν τα παιδιά τους οι γονείς θα έπρεπε να γίνει ταυτοποίηση των στοιχείων τους.
Τα λεωφορεία του Δήμου, τα οποία ενίσχυσαν ένα λεωφορειάκι του Δήμου Ηρακλείου και ένα λεωφορείο από την γειτονική κατασκήνωση της Αστυνομίας, η εκκένωση της οποίας πραγματοποιήθηκε επίσης υποδειγματικά, έκαναν τρία δρομολόγια: ένα στις 23:00, ένα στις 00:30, το τελευταίο στις 01:45. Μπροστά στα κομβόι που δημιουργήθηκαν με τα πούλμαν που πήγαν να παραλάβουν τα παιδιά μπήκαν οχήματα και μοτοσυκλέτες της Δημοτικής Αστυνομίας, ενώ υπήρξε συνεννόηση με την Αττική Οδό ώστε να μην χρειαστεί να σταματήσουν στα διόδια. Με την φωτιά να καίει και τα δύο ρεύματα της λεωφόρου Μαραθώνος, πάρθηκε η απόφαση για αλλαγή του αρχικού δρομολογίου, με τα πούλμαν να μπαίνουν και πάλι στην Αττική Οδό ακολουθώντας την διαδρομή μέσω Κηφισιάς, Κεφαλαρίου, Εκάλη, προσεγγίζοντας την κατασκήνωση από τη μεριά του Διόνυσου.
Μαζί με το προσωπικό της κατασκήνωσης, εκτιμάται πως στην όλη επιχείρηση συμμετείχαν περισσότερα από 500 άτομα. Μάλιστα, το προσωπικό της κατασκήνωσης χρειάστηκε να μείνει πίσω, καθώς στα σύνορα της κατασκήνωσης του δήμου με την κατασκήνωση του στρατού (η γνωστή στον Άγιο Ανδρέα, όπου παραθερίζουν οι αξιωματικοί) υπήρχε φωτιά, την οποία και κατέσβεσαν. Θα αναρωτηθεί κανείς πώς είναι δυνατόν να απειλείται από την φωτιά η κατασκήνωση του στρατού.
Φωτεινό παράδειγμα στην μαυρίλα, η υποδειγματική εκκένωση της κατασκήνσης του δήμου Αθηναίων στον Άγιο Ανδρέα
Χαρακτηριστικό ως προς αυτό, είναι πως όταν κατά τον σχεδιασμό του Δήμου τέθηκε στο τραπέζι το ενδεχόμενο τα πράγματα να μην πάνε όπως θα έπρεπε, υποστηρίχθηκε πως θα μπορούσε να ζητηθεί η συνδρομή του στρατού και πιθανή μεταφορά των παιδιών στις εγκαταστάσεις του. Τελικά, συνέβη το αντίθετο, και η σημερινή εικόναΈλεγχος - Καταγραφή Φθορών του ΚΑΑΥ Αγίου Ανδρέα Αττικής | Γενικό Επιτελείο Στρατού της κατασκήνωσης του στρατού του Άγιου Ανδρέα, όπου 10 οικήματα έχουν υποστεί ολική καταστροφή και άλλα 88 φθορές στην στέγη ή τα εξωτερικά τους κουφώματα, είναι ενδεικτική της απορρύθμισης του κρατικού μηχανισμού εκείνη την ημέρα.
Σταύρος Μαλιχούδης
Γεννήθηκε το 1992. Σπούδασε Επικοινωνία και Πολιτισμό στο Πάντειο, όπου συνέχισε με μεταπτυχιακό στις Σπουδές Φύλου και την Ανθρωπολογία. Έχει εργαστεί στην ελληνική έκδοση της The Huffington Post και το Κανάλι Ένα 90,4 FM. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορα Μέσα.
Χρήστος Ιωάννου
Έχει διατελέσει αρχισυντάκτης οικονομικού στις εφημερίδες Ελευθεροτυπία, Δημοκρατία και Ντοκουμέντο, κι έχει εργαστεί σε διάφορα ηλεκτρονικά μέσα. Το 2016 η αναζήτηση για νέα πράγματα τον οδήγησε στην ίδρυση του marketfair.gr.
___________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου